वर्ग.6.मराठी.सायकल म्हणते.मी आहे ना

 २ सायकल म्हणते, मी आहे ना !

प्रश्न १ चार-पाच वाक्यांत उत्तरे लिहा.

(१) मुले सायकलचा वापर कशाकशासाठी करतात ?

उत्तर-दुकानातून साबण आणण्याकरिता मुले सायकलचा वापर करतात. त्याचप्रमाणे भाजीपाला आणायचा असेल तर मुले सायकलचा वापर करतात. कधी आजोबांच्या गोळ्या आणून दद्यायला तर कधी दूध आणून दयायला मुले सायकलचा वापर करतात. अशी छोटी-मोठी कामे करायला मुले सायकलचा वापर करतात.

(२) सायकल चालवणाऱ्याला वेगळा व्यायाम करण्याची गरज पडणार नाही असे का म्हटले आहे

उत्तर- घाम येईपर्यंत सायकल चालवल्याने फुफ्फुसे अधिक कार्यक्षम प होतात, मांसपेशी तंदुरुस्त राहतात. घाम निघाल्याने जादा मेद जळून जातों व प्रतिकारशक्ती वाढते आणि पायांचे. स्नायू बळकट होतात. या कारणांमुळे सायकल चालवणाऱ्याला वेगळा व्यायाम करण्याची गरज पडणार नाही असे म्हटले आहे.

(३) सायकलच्या रूपात कसा बदल होत गेला ?

उत्तर - मुळात सायकल बिनगिअरची होती. आता तिला गिअरपण लागले आहेत. शर्यतीसाठी तिची बांधणी वेगळी असते. पर्यटनासाठी वेगळी असते. सायकलच्या रूपात असा बदल होत गेला

प्रश्न २ - तुमच्या शब्दांत उत्तरे लिहा.

(१) आठवड्यातून एक दिवस स्वतःचे वाहन न वापरता, सार्वजनिक वाहनानेच प्रवास करायचा असे सर्वांनी ठरवले, तर कोणकोणते फायदे होतील ?

उत्तर - आपल्या देशाला पेट्रोल, डिझेल, रॉकेल परदेशातून विकत घ्यावे लागते. त्यामुळे आपले चलन परदेशात जाते. प्रत्येकाने स्वतःचे वाहन न वापरता सार्वजनिक वाहन वापरले तर या इंधनात बचत होईल. त्यामुळे आपले जे चलन परदेशात जाते त्यात बचत होईल. शिवाय पार्किंगची अडचण दूर होईल. आठवड्यातून एक दिवस स्वतःचे वाहन न वापरता सार्वजनिक वाहनानेच प्रवास करायचा असे सर्वांनी ठरवले तर असे राष्ट्रीय व सामाजिक लाभ होतील.

(२) तुमच्या कुटुंबातील, परिसरातील व्यक्तींनी सायकलचा वापर करावा यासाठी तुम्ही कोणकोणते प्रयत्न कराल ?

उत्तर - जेथे पार्किंगचा प्रश्न आहे तेथे सायकल कशी सहज उभी राहू

टाकते हे मी त्याला दाखवीन. किराणा कसा पटकन आणता येतो हे पिला दाखवून देईल. भाजीपाला किंवा दळण आणताना पिशव्यांचा भार कसा उत नाही हे त्याला प्रत्यक्ष दाखवीत. औषध आणणे, दूध आणणे अशी कामे की नटापट होतात आणि सायकल चालवताना कसा उत्साह वाटतो है ही त्याच् अनुभवास आणून देईल. आमच्या कुटुंबातील, परिसरातील व्यक्तींनी सायकलच वापर करावा यासाठी मी हे सर्व प्रयत्न करीन.प्रश्न १ खालील शब्दांचे अर्थ समजून घ्या

(1) प्रचार आणि प्रसार

(२) विश्वास व आत्मविश्वास

(१) प्रचार प्रसिद्धी

प्रसार - पसरणे, फैलाव

आत्मविश्वास - स्वतःबद्दल खात्री

(२) विश्वास खात्री, भरवसा खालील वाक्प्रचारांचा वाक्यात उपयोग करा.

(१) रखडत चालणे - रेंगाळत चालणे.

व्वा. ए. वृद्ध माणसे अनेकदा खडबडीत चालतात.

(२) धडा शिकणे - बोध घेणे.

वा. उ. - नापास होण्यातून तो चांगलाच धडा शिकला.

(३) हातभार लावणे - मदत करणे.

वा. उ. कमू आईच्या घरकामाला हातभार लावते.शब्दांच्या एकूण आठ जाती आहेत. चार जाती विकारी (सब्यय) आहेत तर चार जाती अविकारी (अव्यय) आहेत. वाक्यात येताना ज्या मूळ शब्दांत बदल होतो त्यांना विकारी शब्द म्हणतात. ज्या मूळ शब्दांत बदल होत नाही त्यांना अविकारी म्हणतात.

मॉर्फिम्स (1) संज्ञा (2) सर्वनाम (3) विशेषण (4) क्रियापद अपरिवर्तनीय शब्द- (1) विशेषण अनंत (2) शब्द-संयुक्त अनंत

(३) उभयान्वयी अव्यय (४) केवलप्रयोगी अव्यय

प्रश्न १ - खालील वाक्य वाचा. त्यात सहा नामे आली आहेत ती लिहा.

माधव आणि सरिता रस्त्याने खोडकरपणा न करता शाळेतून घरी पतले.

उत्तर- (१) माधव (२) सरिता (३) रस्त्याने (४) खोडकरपणा (५) शाळेतून (६) घरी

नामांचे प्रकार - (१) सामान्यनाम (२) विशेषनाम (३) भाववाचक नाम प्रश्न २- खालील यादी पूर्ण करा.

उत्तर - (१) व्यक्तींची नावे गणेश, सचिन, अवंती (२) गावांची नावे - नागपूर, पुणे, मुंबई...... इत्यादीमराठी बालभारती - VI कोहिनूर

(३) नद्यांची नावे गंगा, यमुना, गोदावरी इत्यादी

(४) पर्वतांची नावे हिमालय, सह्याद्री, सातपुडा इ

वरील तुम्ही लिहिलेली सर्व नामे विशेष नामे आहेत. कारण ती ठरावीक वस्तू किंवा व्यक्तींना दिलेली आहेत.

, गाव, नद्या, पर्वत ही नामे सामान्य नामे आहेत. कारण त्यातून ठरावीक वस्तूंचा किंवा व्यक्तींचा बोध होत नाही. पण त्या त्या जातीतील सर्व वस्तूंचा व व्यक्तींचा बोध होतो. त्यांच्यात समान गुण व सारखेपणा आहे.

प्रश्न ३ - खालील नामांचे दिलेल्या सारणीमध्ये योग्य वर्गीकरण करा.

सतलज, बाग, कविता, लाडू, आंबेगाव, शाळा, कीटक, झेंडा, लाकूड प्राजक्ता, मराठी, आई, कापड, बंडू, सह्याद्री

उत्तर - (१) सामान्य नाम बाग, लाडू, शाळा, कीटक, झेंडा, लाकूड, आई. कापड.

(२) विशेषनाम सतलज, कविता, आंबेगाव, प्राजक्ता, मराठी, बंडू,

सह्याद्री

प्श्न ४ खालील वाक्यांतील अधोरेखित शब्द पाहा.

(१) मला सशाची चपळाई आवडली.

(२) त्याची आई माझ्याशी आपुलकीने बोलली.

३) नीताच्या आवाजात गोडवा आहे.

(४) कोणालाच गुलामगिरीत राहणे पसंत नसते.

वरील अधोरेखित शब्द भाववाचक नामे आहेत. भाववाचक नामांतून व्यक्ती किंवा वस्तू यांच्यातील भाव, स्वभाव, गुणधर्म यांचा बोध होतो.

प्रश्न १ - 'सायकल म्हणते, मी आहे ना!' या पाठाचे प्रकटवाचन करा.

उत्तर - विद्यार्थ्यांनी या पाठाचे न अडखळता स्पष्ट उच्चारात वाचन करावे.

प्रश्न १ - सायकल शिकताना तुम्हांला आलेले अनुभव आठ ते दहा वाक्यांत लिहा.

उत्तर - सुरुवातीला सायकल बद्दल मला फार नवल वाटायच! सायकल कशी बरं चालवत असेल. ही सायकल चालवतांना आपण पडू का? मला सायकल कोण शिकवेल ? असे प्रश्नही मला पडले. परंतु बाबांनी मला माझ्या वाढदिवसाच्या दिवशी सायकल घेऊन दिली मग मला सायकल शिकण्याची जिद्दच लागली.

माझ्या मोठ्या बहिणीने मला सायकल शिकविली. सायकल शिकताना प्रथम मी फार घाबरत असे. आपण पडू की काय अशी सारखी भीती मनात वाटायची. माझ्या बहिणीने मला सायकलवर बसविले. आणि तिने सायकल पकडून हळूहळू सायकल शिकविली. त्यानंतर एकदा पडलोही. थोडसे खरचटलही नंतर माझी भीती पार निघून गेली. नंतर काही दिवसांनी मला चांगली सायकल यायला लागली. मी मोठ्या ऐटीत सायकल चालवत असे. नंतर तर मी खूप वेगाने सायकल चालवत होतो. सायकलची बेल वाजवत होते. बेलचा आवाज ऐकताच लोक थोडे बाजूला व्हायचे, तेव्हा मला खूप मजा वाटायची. आता तर मी माझ्या मोठ्या बहिणीलाही डबलसीट घेऊन जातो.

प्रश्न २ - संगणक तुमच्याशी बोलू लागला तर.... कल्पना करा व लिहा.

उत्तर - संगणक तुमच्याशी बोलू लागला तर तो आपलीच शेखी मिरवील.होत होता. उन्हाच्या तीव्रतेमुळे सर्वत्र शुकशुकाट होता. सूर्य पश्चिमेकडे हळूहळू कलू लागला. अचानक आकाशात ढगांनी गर्दी केली. जोराचे वारे वाहू लागले. चाऱ्याचे भोवरे तयार झाले. सगळीकडे धुराळा उडत होता. बाहेरचे काही दिसत नव्हते. मी हे सगळे खिडकीतून पाहत होतो. अचानक विजा चमकू लागल्या. ढगांचा गडगडाट होऊ लागला, पावसाचे टपोरे थेंब घरावर आपटू लागले. माझे लक्ष आकाशाकडे गेले. कोणाच्या तरी घराचे पत्रे चटईसारखे उडत आमच्या घराच्या दिशेने येत होते. ते आमच्या घराच्या मागच्या बाजूला कोसळले. हळूहळू वाऱ्याचा वेग मंदावला. पाऊस थांबला. आकाश निरभ्र होऊ लागले. सगळे घराबाहेर पडू लागले. आणि दीड-दोन तास चाललेल्या निसर्गाच्या या भयंकर खेळाविषयी जो तो आपल्या भावना व्यक्त करू लाग

तो म्हणेल, भी म्हणजे तुम्हाला मिळालेले वरदान आहे. जी आकडेमोड करायला तुम्हाला एक वर्ष लागले असते ती मी दोन तासात करून देतो. शिवाय तुमच्या चुका होत असतात. माझं काम अचूक असते. आणखी असे की तुम्ही बऱ्याच गोष्टी विसरून जाता पण तुम्ही सांगितलेल्या सर्व गोष्टी मी 'मेमरी' मध्ये साठवून ठेवतो आणि त्यातली एकही गोष्ट मी विसरत नाही. यामुळे मोठ्या उद्योगांचा मी प्राण झालो आहे. अंतराळयानाचा मार्गही मीच ठरवतो. आंतरजालामुळे मी सर्व पुस्तकातील माहिती तुम्हाला पुरवीत असतो. म्हणजे मी कितीतरी श्रेष्ठ आहे. संगणकाने सांगितलेले सारे काही खरे असले तरी त्याचा गर्व काही खरा नसेल. आम्ही त्याला म्हणू, 'तू म्हणतोस ते बरोबर आहे. पण तुला स्वतंत्र

बुद्धी नाही. आम्ही सांगू तेच तू करू शकतोस. आमचा तू गुलाम आहेस.' प्रश्न ३ सायकल व मोटारसायकल यांचा संवाद आठ ते दहा ओळीत लिहा.

उत्तर - मोटरसायकल अग सायकल, किती हळूहळू धावतेस तू. मी तरी पाहा, तुझ्या नंतर निघाले आणि तुझ्याहून पुढे निघाले.

सायकल - खरं आहे. माझा वेग तुझ्यासारखा भरधाव नाही. पण तुला सांगू का ? तुला लोक घाबरतात, दचकून चालतात. कारण तू केव्हा त्यांचा अपघात करशील याचा नेमच नसतो. माझी अशी भीती लोकांना वाटत नाही. ते

निर्भयपणे चालतात. अग, इंथं का थांबलीस ? चल ना पुढे ? मोटरसायकल - अग, माझ्या पोटात पेट्रोल नाही. त्यामुळं मला पुढं जाताच येत नाही.

सायकल - माझं चांगलं आहे. मला पेट्रोलवर विसंबून न राहता स्वतंत्रपणे धावता येतं. तुझं जीवन पेट्रोलवर म्हणजे परावलंबी आहे.